اوقات صلات همواره موضوع بحث بین مذاهب و دینداران بوده است، و هر فرقه یا مذهب از دیدگاه خود تعداد معینی برای صلات های روزانه خود تعیین می‌کنند. اما آیا قرآن در توضیح اوقات صلات به گونه‌ای مبهم و نامشخص سخن گفته است؟ مسلماً خیر! توضیحات قرآن درباره صلات به وضوحی حرام بودن گوشت خوک است. در واقع، آنچه که باعث ایجاد ابهام و سوء‌فهم از آیات صلات شده، تحریف شدید برخی کلمات و مفاهیم مرتبط با صلات در قرآن و همچنین پیش‌فرض‌های عمیق در ذهن افراد است. در این پست، تلاش می‌کنیم به صورت بنیادی به مفهوم صلات و اوقات آن بپردازیم. برای فهم کامل مطالب این پست، میبایست ابتدا لینک‌های زیر را مطالعه کنید:
تعریف شبانه روز از منظر کلام وحی و تعریف بازه های زمانی آن
دلوک شمس به چه معناست؟
زلفی در قرآن به چه معنی است؟
نکته حائز اهمیت درباره صلات این است که قرآن برای هر صلات بازه‌های زمانی مشخصی تعیین می‌کند. در واقع، در آن بازه زمانی، فرد مؤمن می‌تواند هر تعداد صلات اقامه کند و هیچ محدودیتی برای تعداد دفعات اقامه صلات وجود ندارد. با این حال، شایان ذکر است که مؤمن باید حداقل یک‌بار در آن بازه زمانی صلات را به‌جا آورد. دقت کنید که این خورشید و تغییرات آسمان هستند که تعیین می‌کنند صلاتها در چه زمانی باید اقامه شوند، و این امر میبایست با چشم مشاهده و اندازه گیری شود.
در قرآن 4 بازه زمانی برای اقامه صلات مشخص شده:
- قرآن فجر یا قبل طلوع شمس
- اطراف نهار یا لدلوک شمس
- قبل غروب
- غسق الیل، انای الیل یا زلفا من الیل
قرآن هر بازه زمانی را از زوایای مختلف در آیات جداگانه ای بیان می‌کند، اما این به معنای آن نیست که هر کدام از این بازه‌ها به صلات جداگانه‌ای اشاره دارند. به‌عنوان مثال، "زلفی من الیل" به معنای بخشی از شب و "غسق الیل" به معنای عمق شب است. در نتیجه، باید توجه داشت که هر دو این عبارات به صلات عشا، یا همان صلاتی که در بازه زمانی شب برگزار می‌شود، اشاره دارند.
أَقِمِ الصَّلوٰةَ لِدُلوكِ الشَّمسِ إِلىٰ غَسَقِ الَّيلِ وَقُرءانَ الفَجرِ إِنَّ قُرءانَ الفَجرِ كانَ مَشهودًا (17:78)
و صلات را از بالا آمدن آفتاب تا تاریکی شب به پای دار و صلات صبح را (به پای دار)، همانا صلات صبح مورد تاکید است
در آیه فوق اشاره می شود که از زمانی که آفتاب بالا می رود تا زمانی که به تاریکی و عمق شب وارد می شویم، میبایست صلات هایی که در این بازه مشخص شده را اقامه کنیم، یعنی: صلات اطراف نهار، قبل غروب و شب. و در ادامه آیه با اضافه کردن صلات فجر، به مجموع چهار صلات اشاره می‌شود. در واقع در آیات مرتبط به زمان های صلات در برخی از آنها به همه اوقات صلات اشاره می شود و در برخی دیگر یه یک یا دو اوقات صلات اشاره می شود.
فَاصبِر عَلىٰ ما يَقولونَ وَسَبِّح بِحَمدِ رَبِّكَ قَبلَ طُلوعِ الشَّمسِ وَقَبلَ غُروبِها وَمِن ءانائِ الَّيلِ فَسَبِّح وَأَطرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرضىٰ (20:130)
پس (ای محمد) شکیبا باش بر آنچه (کافران) می گویند و به سپاس پروردگارت قبل از طلوع آفتاب و قبل از غروب تسبیح کن و در پاره ای از شب تسبیح کن و اطراف روز (تسبیح کن) تا شاید خشنود گردی
در آیه فوق هم به تمامی اوقات صلات اشاره می شود: صلات فجر (قبل طلوع شمس)، قبل غروبها، صلات شب و صلات اطراف النهار. همچنین صلات "قبل غروبها" که تنها در همین آیه به آن اشاره شده به اقامه صلات پس از بازه زمانی "اطراف نهار" و قبل از "بازه غروب" اشاره دارد. در قرآن هیچ اشاره ای به اقامه صلات در بازه زمانی غروب نشده،
وَأَقِمِ الصَّلوٰةَ طَرَفَىِ النَّهارِ وَزُلَفًا مِنَ الَّيلِ إِنَّ الحَسَنٰتِ يُذهِبنَ السَّيِّـٔاتِ ذٰلِكَ ذِكرىٰ لِلذّٰكِرينَ (11:114)
و صلات را در اطراف روز و پاره ای از شب به پای دار، همانا خوبیها زداینده گناهان هستند، این یاداوری برای یاداورندگان است
آیه بالا تنها به صلات "اطراف نهار" و قسمتی از شب (غسق لیل) اشاره دارد و به نوعی صلات اطراف نهار را در مقابل صلات شب قرار می دهد. با توجه به آیات ذکر شده که به اوقات و زمان‌های صلات ها اشاره دارند، متوجه می‌شویم که چهار بازه زمانی وجود دارد که مؤمنان باید صلاتهای خود را در آنها اقامه کنند. برای درک بهتر این موضوع، می‌توانید نمودار زیر را مشاهده کنید که تمامی صلات ها را با توجه به روز و شب نشان می‌دهد:
لینک عکس با کیفیت بالا