پیرامون مهر:
خیر. در قرآن مهر دوشیزگان یا مهر زن وجود ندارد ولی زن مختار گذاشته شده تا اگر مایل است چیزی را توافق نماید که به این توافقی که بر عهده مرد قرار میگیرد قرآن "فریضه" نام داده است:
وَإِن طَلَّقْتُمُوهُنَّ مِن قَبْلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَقَدْ فَرَضْتُمْ لَهُنَّ فَرِيضَةً فَنِصْفُ مَا فَرَضْتُمْ إِلَّا أَن يَعْفُونَ أَوْ يَعْفُوَ الَّذِي بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ وَأَن تَعْفُوا أَقْرَبُ لِلتَّقْوَىٰ وَلَا تَنسَوُا الْفَضْلَ بَيْنَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿البقرة: ٢٣٧﴾
و اگر پيش از آنكه با آنان نزديكى كنيد، طلاقشان گفتيد، در حالى كه براى آنان چیزی را معين كردهايد، پس نصف آنچه را تعيين نمودهايد [به آنان بدهيد]، مگر اينكه آنان خود ببخشند، يا كسى كه پيوند نكاح به دست اوست ببخشد؛ و گذشت كردنِ شما به تقوا نزديكتر است. و در ميان يكديگر بزرگوارى را فراموش مكنيد، زيرا خداوند به آنچه انجام مىدهيد بيناست.
پس فریضه یا به اصطلاح امروزی مهر، توافقی بین دو طرف است و از جانب خدا نیست و نباید آنرا به خدا نسبت داد. اما وفای به توافق از جانب الله مقرر شده است:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ.... ﴿المائدة: ١﴾
ای کسانیکه ایمان آورده اید به پیمانهای خود وفا کنید....
ممکن است زنی خواستار فریضه ای (به اصطلاح امروزی مهر) نباشد و ممکن است زنی قطار قطار طلا بخواهد.
پیرامون اجر:
مطابق آیات قرآن "اجر" به معنای مزدی است که در ازای انجام کاری داده میشود. کسی که کاری انجام نداده است هیچ اجری ندارد:
وَجَزَاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا فَمَنْ عَفَا وَأَصْلَحَ فَأَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ ﴿الشورى: ٤٠﴾
و جزاى بدى، مانند آن، بدى است. پس هر كه درگذرد و نيكوكارى كند، پاداش او بر [عهده] خداست. به راستى او ستمگران را دوست نمىدارد.
واژۀ اجور نیز جمع اجر است:
وَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ ﴿آلعمران: ٥٧﴾
و اما كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند، [خداوند] مزدشان را به تمامى به آنان مىدهد. و خداوند، بيدادگران را دوست نمىدارد.
در بحث ازدواج و نکاح قرآن واژۀ اجر را به معنای جبران خدمات زن در کانون خانواده تعریف نموده است:
... فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً .... ﴿النساء: ٢٤﴾
... پس چون بواسطه نکاح از ایشان بهرمند شدید مزدهای مفروض شان را به آنها بدهید.....
نمونه ای از این خدمات زن مقوله رضاعه یا شیردادن بچه است که اگر زن نخواهد شیر بدهد مزد را باید به دایه ای که بچه را شیر میدهد اعطا کرد:
وَالْوَالِدَاتُ يُرْضِعْنَ أَوْلَادَهُنَّ حَوْلَيْنِ كَامِلَيْنِ لِمَنْ أَرَادَ أَن يُتِمَّ الرَّضَاعَةَ وَعَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ رِزْقُهُنَّ وَكِسْوَتُهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ لَا تُكَلَّفُ نَفْسٌ إِلَّا وُسْعَهَا لَا تُضَارَّ وَالِدَةٌ بِوَلَدِهَا وَلَا مَوْلُودٌ لَّهُ بِوَلَدِهِ وَعَلَى الْوَارِثِ مِثْلُ ذَٰلِكَ فَإِنْ أَرَادَا فِصَالًا عَن تَرَاضٍ مِّنْهُمَا وَتَشَاوُرٍ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا وَإِنْ أَرَدتُّمْ أَن تَسْتَرْضِعُوا أَوْلَادَكُمْ فَلَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ إِذَا سَلَّمْتُم مَّا آتَيْتُم بِالْمَعْرُوفِ وَاتَّقُوا اللَّهَ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿البقرة: ٢٣٣﴾
و مادران [بايد] فرزندان خود را دو سال تمام شير دهند. [اين حكم] براى كسى است كه بخواهد دوران شيرخوارگى را تكميل كند. و خوراك و پوشاك آنان [=مادران]، به طور شايسته، بر عهده پدر است. هيچ كس جز به قدر وسعش مكلف نمىشود. هيچ مادرى نبايد به سبب فرزندش زيان ببيند، و هيچ پدرى [نيز] نبايد به خاطر فرزندش [ضرر ببيند]. و مانند همين [احكام] بر عهده وارث [نيز] هست. پس اگر [پدر و مادر] بخواهند با رضايت و صوابديد يكديگر، كودك را [زودتر] از شير بازگيرند، گناهى بر آن دو نيست. و اگر خواستيد براى فرزندان خود دايه بگيريد، بر شما گناهى نيست، به شرط آنكه چيزى را كه پرداخت آن را به عهده گرفتهايد، به طور شايسته بپردازيد. و از خدا پروا كنيد و بدانيد كه خداوند به آنچه انجام مىدهيد بيناست.
پس مرد باید اجر خدمات زن در منزل را جبران نماید. متاسفانه برخی بر این باورند که روابط جنسی با زن نیز باید دارای اجر باشد که این ادعا سراسر خودساخته است و در آیات قرآن چنین حکمی بهیچ وجه مقرر نشده است.