آیا آیات 5 تا 7 سوره طارق دارای ایراد علمی است؟

Question

منظور از صلب و ترائب در آیات ذیل چیست؟ 

آیا پیام آیات مربوطه با علم متطابقت دارد؟

فَلْيَنظُرِ ٱلْإِنسَـٰنُ مِمَّ خُلِقَ خُلِقَ مِن مَّآءٍۢ دَافِقٍۢ  يَخْرُجُ مِنۢ بَيْنِ ٱلصُّلْبِ وَٱلتَّرَآئِبِ (آیات 5 الی 7 سوره طارق) 

Answer 1

«صلب» به معناى پشت، اما «ترائب» جمع «تریبه» است. مشهور میان لغت‌شناسان «ترائب» استخوان‌هاى بالاى سینه است، همان‌جا که گردن‌‏بند روى آن قرار مى‌‏گیرد، چنان‌که ابن منظور در لسان العرب مى‏‌گوید: «قال اهل اللغة اجمعون: الترائب موضع القلادة من الصدر».[1]
در عین حال معانى متعدد دیگرى نیز براى آن ذکر کرده است، از جمله اینکه «ترائب» به معناى قسمت پیش روى انسان است(در مقابل صلب که پشت انسان است). یا این‌که ترائب به معناى دست‌ها، پاها و چشم‌ها است، یا این‌که مجموعه استخوان‌هاى سینه، و یا چهار دنده از طرف راست و چهار دنده از طرف چپ است.[2]
به هر حال در این‌که منظور از «صلب» و «ترائب» در این آیه شریفه چیست؟ در میان مفسران گفت‌وگو بسیار است و تفسیرهاى فراوانى براى آن گفته‌‏اند از جمله:
1. صلب اشاره به خود مردان و ترائب اشاره به زنان است؛ چرا که مردان مظهر صلابت، و زنان مظهر لطافت و زینت‌اند، بنابر این آیه اشاره به ترکیب نطفه انسان از نطفه مرد و زن مى‌‏کند که در اصطلاح امروز «اسپرم» و «اوول» نامیده مى‌‏شود.
2. صلب اشاره به پشت مرد، و ترائب اشاره به سینه و قسمت‌هاى جلو بدن او است، بنابر این منظور، نطفه مرد است که از قسمت‌هاى درون شکم که در میان پشت و قسمت جلو قرار دارد خارج مى‏‌شود.
3. منظور خروج جنین است از رحم زن که میان پشت و قسمت‌هاى جلو بدن او قرار گرفته است.
4. بعضى گفته‌‏اند این آیه اشاره به یک نکته دقیق علمى است که اکتشافات اخیر از روى آن پرده برداشته و در عصر نزول قرآن مسلماً از همه پنهان بود، و آن این‌که: نطفه از «بیضه» مرد و «تخمدان» زن گرفته مى‏‌شود، و مطالعات دانشمندان جنین‏‌شناسى نشان مى‌‏دهد که این‌دو عضو در ابتداى امر که در جنین ظاهر مى‌‏شوند در مجاورت کلیه‏‌ها قرار دارند، و تقریباً مقابل وسط ستون فقرات در میان صلب(پشت) و ترائب(پائین‌‏ترین دنده‌‏هاى انسان) قرار گرفته، سپس با گذشت زمان، این‌دو عضو تدریجاً از آن محل پائین مى‌‏آیند، و هر کدام در موضع فعلى خود جاى مى‏‌گیرد، و از آن‌جا که پیدایش انسان از ترکیب نطفه زن و مرد است، و محل اصلى این‌دو در آغاز در میان صلب و ترائب قرار دارد، قرآن چنین تعبیرى را انتخاب کرده، تعبیرى که در آن روز براى هیچ‌کس شناخته شده نبود، و علم جنین‌‏شناسى جدید پرده از روى آن برداشته است. به تعبیر روشن‌تر، بیضه مرد و تخمدان زن در آغاز پیدایش -یعنى در آن هنگام که مرد و زن خود در عالم جنین بودند- در پشت آنها قرار داشت، تقریبا محاذى وسط ستون فقرات بود، به طورى که مى‌‏توان گفت دستگاه نطفه‌‏ساز مرد و دستگاه نطفه‌‏ساز زن هر دو بین صلب و ترائب بودند، ولى تدریجاً که خلقت مرد و زن در شکم مادر کامل مى‌‏شود از آن‌جا جدا شده و تدریجاً به پائین مى‌‏آیند، به طورى که هنگام تولد بیضه مرد به خارج از شکم و در کنار آلت تناسلى قرار مى‌‏گیرد، و تخمدان زن در مجاورت رحم.
5. منظور از این جمله این است که منى در حقیقت از تمام اجزاى بدن انسان گرفته مى‌‏شود؛ لذا به هنگام خروج، توأم با هیجان کلى بدن، و بعد از آن همراه با سستى تمام بدن است، بنابر این صلب و ترائب اشاره به تمام پشت و تمام پیش روى انسان مى‌‏باشد.
6. بعضى نیز گفته‌‏اند عمده‌‏ترین عامل پیدایش منى «نخاع شوکى» است که در پشت مرد و سپس قلب و کبد است که یکى زیر استخوان‌هاى سینه و دیگرى در میان این دو قرار دارد، و همین سبب شده است که تعبیر ما بین صلب و ترائب براى آن انتخاب گردد.
7. نکته مهم براى حل مشکل، توجه به این مطلب است که در آیات فوق تنها سخن از نطفه مرد در میان است؛ زیرا تعبیر به «ماءٍ دافِقٍ» (آب جهنده) در باره نطفه مرد صادق است نه زن، و همان است که ضمیر «یخرج» در آیه بعد به آن باز مى‌‏گردد، و مى‏گوید: این آب جهنده از میان صلب و ترائب بیرون مى‌‏آید.
از این‌رو، شرکت دادن زن در این بحث قرآنى مناسب به نظر نمى‌‏رسد، بلکه مناسب‌ترین تعبیر همان است که گفته شود، قرآن به یکى از دو جزء اصلى نطفه که همان نطفه مرد است، و براى همه محسوس مى‏‌باشد، اشاره کرده، و منظور از صلب و ترائب قسمت پشت و پیش روى انسان است؛ چرا که آب نطفه مرد از میان این دو خارج مى‏‌شود.
این تفسیرى است روشن و خالى از هر گونه پیچیدگى و هماهنگ با آنچه در کتب لغت در معناى این‌دو واژه آمده است، در عین حال ممکن است حقیقت مهم‌ترى در این آیه نیز نهفته باشد که در حد علم امروز براى ما کشف نشده و اکتشافات دانشمندان در آینده پرده از روى آن برخواهد داشت.[3]

 

---

[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق و مصحح: میر دامادی، جمال الدین،‏ ج ۱، ص ۲۳۰، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.

[2]. ر. ک: همان.

[3]. ر. ک: مکارم شیرازى، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏26، ص 366 – 368، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ اول، 1374ش.

Answer 2

ترائب از ترکیب دو حرف "ر" و "ب" شکل گرفته است و به معنای ازدیاد و افزایش است. کلمه "ربا" مشتقی از آن است و در لسان تورات "تربیب" (תרבית) به معنای زیاد کردن چیزی است. بنظر می رسد که واژۀ ترائب به آن ارگانی در بدن دلالت دارد که عملکرد ازدیاد نسل را برعهده دارد.

صلب نیز به ستون دلالت دارد و بنظر می رسد که منظور همان ستون فقرات است.

بنابراین قرآن فرموده که خروج مایع ایجاد کننده نسل از بین "ترائب" (بیضه مردانه) و ستون فقرات می باشد که این چه بطور کلی و چه بطور دقیق مورد تایید علم تجربی است.

در ضمن  با در نظر گرفتن آیات قبل و بعد این آیه مشخص می شود که قرآن در صدد رساندن پیامی علمی فیزیکی یا بیولوژیکی به انسان نیست بلکه می خواهد ناچیز بودن انسان را به او یادآوری کند تا او را به اطاعت از پروردگار ترغیب نماید، نه اینکه قصد دادن درس فیزیولوژی داشته باشد.

Comments

در پاسخ دوستی با نام کاربری ali410 از  «ترائب» بعنوان جمع «تریبه» یاد شده، این تناقض از کجا نشات میگیرد؟

---

ایشون به قوامیس عرب و اهل اللغه رفرنس داده اند و من بر اساس لسان وحی و کارکردهای این ترکیب در قرآن و کتب من قبل مساله را بررسی کرده ام.

---

زبان وحی قرآن عربی است و لسان عرب شما چطوری زبان وحی را عبری میدانید

---

در سایت جستجو کنید "لسان عربی" یا سوال خود را در قالب پرسشی جدید ارسال کنید.

Answer 3

در این آیه فقط کافیست بدانیم خداوند در مورد خروج چه چیزی صحبت میکند :

فَلْيَنظُرِ ٱلْإِنسَـٰنُ مِمَّ خُلِقَ [٨٦:٥]
پس آدمى بنگرد كه از چه چيز آفريده شده است، 

خُلِقَ مِن مَّآءٍۢ دَافِقٍۢ [٨٦:٦]
از آبى جهنده آفريده شده است، 

در این دو آیه اشاره میشود که انسان از آبی جهنده خلق شده است. در ادامه باید دقت کنیم که هنوز آیات در مورد خلقت انسان صحبت میکند نه مایع خارج شونده .در ادامه خداوند میفرماید :

يَخْرُجُ مِنۢ بَيْنِ ٱلصُّلْبِ وَٱلتَّرَآئِبِ [٨٦:٧]
كه از ميان پشت و سينه بيرون مى‌آيد. 

یعنی "انسان" از میان پشت و سینه خارج میشود جایی که رحم زن قرار دارد. حتی ادامه آیه مهر تاییدی میزند بر اینکه بحث در مورد خلقت انسان است نه مایع خارج شونده. در ادامه آیه خداوند میفرماید :

إِنَّهُۥ عَلَىٰ رَجْعهۦ لَقَادِرٌۭ [٨٦:٨]
خدا به باز گردانيدن او تواناست. 

همانطور که مشاهده میشود ضمیر "ه" دوباره به "انسان" برمیگردد نه به مایع خارج شونده. 

بنابراین این آیه اصلا در مورد "منی" صحبت نمیکند و بحث در مورد خلقت "انسان" است و هیچ تناقض علمی ندارد.