یکی از آیاتی که تفاوت واژگان ابن و بر و عملکرد آنها را نشان می دهد آیه 47 فصل 23 صحیفه حزقیال در عهدعتیق می باشد که هر دو ریشه را در خود جای داده است:
ורגמו עליהן אבן קהל וברא אותהן בחרבותם בניהם ובנותיהם יהרגו ובתיהן באש ישרפו (صحیفه حزقیال فصل 23 آیه 47)
و آن گروه ایشان را به سنگها سنگسار نموده، به شمشیرهای خود پاره خواهند کرد. و پسران و دختران ایشان را کشته، خانه های ایشان را به آتش خواهند سوزانید
همانطور که ملاحظه می شود کلمه ابن (אבן ) به سنگ ترجمه شده و فعل مشتق شده از "بر" (וברא)به قطع کردن و پاره کردن دلالت دارد.
حال به نمونه هایی از کارکردهای ریشه "بر" در عهدعتیق و قرآن توجه فرمایید:
بر در معنای پاکیزگی:
יגמלני יהוה כצדקתי כבר ידי ישיב לי (صحیفه دوم ساموئیل فصل 22:21)
پس خداوند مرا به حسب عدالتم جزا خواهدداد. و به حسب پاکیزگی دستم مرا مکافات خواهد رسانید.
لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُوا مِن شَيْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِيمٌ ﴿آل‌عمران: ٩٢﴾
هرگز به نيكوكارى نخواهيد رسيد تا از آنچه دوست داريد انفاق كنيد؛ و از هر چه انفاق كنيد قطعاً خدا بدان داناست.
بر در معنای خشکی:
ובכל די דארין דירין בני אנשא חיות ברא ועוף שמיא יהב בידך והשלטך בכלהון אנתה הואn,q ראשה די דהבא (صحیفه دانیال فصل 2 آیه 38)
و در هر جایی که بنی آدم سکونت دارند حیوانات صحرا و مرغان هوا را به‌دست تو تسلیم نموده و تو را بر جمیع آنها مسلط گردانیده است. آن سر طلا تو هستی
قُلْ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً لَّئِنْ أَنجَانَا مِنْ هَٰذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿الأنعام: ٦٣﴾
بگو: «چه كسى شما را از تاريكيهاى خشكى و دريا مى‌رهاند؟ در حالى كه او را به زارى و در نهان مى‌خوانيد: كه اگر ما را از اين [مهلكه] برهاند، البته از سپاسگزاران خواهيم بود.»
بر در معنای خلیفه الله (وارث):
נשקו בר פן יאנף ותאבדו דרך כי יבער כמעט אפו אשרי כל חוסי בו (مزامیر فصل 2 آیه 12)
پسر راببوسید مبادا غضبناک شود، و از طریق هلاک شوید، زیرا غضب او به اندکی افروخته می‌شود. خوشابحال همه آنانی که بر او توکل دارند.
كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ ﴿المطففين: ١٨﴾
نه چنين است، در حقيقت، كتاب نيكان در «علّيّون» است.
نکته:
همانطور که در آیه 12 فصل دوم مزامیر یا زبور و متن کل فصل 12 مشخص است، خداوند از داوود که مسح شده به مقام پادشاهی است بعنوان "بر" یاد کرده اما مترجمین عهدعتیق آنرا به "پسر" ترجمه کرده اند! این در حالی است که مترجمین قرآن همین کارکرد منتها از نوع جمع آنرا (ابرار) به نیکان ترجمه کرده اند. لذا ترجمه نمودن واژۀ بر به پسر، برگردانی نادرست است چرا که با فحوای فصل دوم زبور که اشاره به مسح شدن داوود به خلیفه الهی دارد نیز در مخالفت است.
همچنین توجه شود که در انجیل نیز کلمه "بر" خطاب به مسیح که مسح شده و منصوب شده از جانب الله است بکار رفته که دقیقا تطابق با داستان داود در عهدعتیق دارد:
הו דין שׁתיק הוא ומדם לא עניהי ותוב שׁאלה רב כהנא ואמר אנת הו משׁיחא ברה דמברכא (انجیل صحیفه مرقس فصل 14 آیه 61)
اما او ساکت مانده، هیچ جواب نداد. باز رئیس کهنه از او سوال نموده، گفت: «آیا تو مسیح، پسر خدای متبارک هستی؟
حال به نمونه هایی از کارکردهای ریشه "بن" در عهدعتیق و قرآن توجه فرمایید:
بن در معنای پسر:
ולשת גם הוא ילד בן ויקרא את שמו אנוש אז הוחל לקרא בשם יהוה (تورات صحیفه پیدایش فصل 4 آیه 26)
وبرای شیث نیز پسری متولد شد و او را انوش نامید. در آنوقت به خواندن اسم یهوه شروع کردند
قَالَ يَا بُنَيَّ لَا تَقْصُصْ رُؤْيَاكَ عَلَىٰ إِخْوَتِكَ فَيَكِيدُوا لَكَ كَيْدًا إِنَّ الشَّيْطَانَ لِلْإِنسَانِ عَدُوٌّ مُّبِينٌ ﴿يوسف: ٥﴾
گفت: «اى پسر من، خوابت را براى برادرانت حكايت مكن كه براى تو نيرنگى مى‌انديشند، زيرا شيطان براى آدمى دشمنى آشكار است.
بن در معنای بناکردن:
כען שימו טעםP לבטלא גבריא אלך וקריתא דך לא תתבנא עד מני טעמא יתשם (صحیفه عزرا فصل 4 آیه 21)
پس فرمانی صادر کنید که آن مردان را از کار باز دارند و تا حکمی از من صادر نگردد این شهر بنا نشود
وَقَالَ فِرْعَوْنُ يَا هَامَانُ ابْنِ لِي صَرْحًا لَّعَلِّي أَبْلُغُ الْأَسْبَابَ ﴿غافر: ٣٦﴾
و فرعون گفت: «اى هامان، براى من كوشكى بلند بساز، شايد من به آن راهها برسم:
توجه: اینکه در آیات عهدعتیق، ابن به معنای سنگ می باشد به عملکرد بنا کننده سنگ اشاره دارد.
نتیجه:
با بررسی کارکردهای مختلف ریشه "بر" در عهدعتیق و انجیل مشخص می شود که بر به عملکرد عمومی "قطع کردن" دلالت دارد. با بررسی آیات زبور پیرامون مسح شدن داود و مقایسه آن با آیات انجیل پیرامون مسیح بودن عیسی، مشخص می گردد که منظور از "بر" اشاره به خلیفه الهی یا وارث الله بودن داود و عیسی بن مریم دارد. بنابراین، برگردان نمودن واژۀ "بر" به پسر نه تنها با کارکردهای ابن در عهدعتیق در تناقض می باشد بلکه قرآن نیز به ما گوشزد فرموده که کلمه "ابرار" از همین ریشه به معنای خاصان و برگزیدگان می باشد! شاید بهترین ترجمه برای کلمه بر که در آیات مرتبط عهدعتیق و انجیل به زبان فارسی درست بنماید، همین کلمه "برگزیده" باشد که از دو ترکیب بر و گزیده به ما رسیده است!!
همچنین با بررسی کارکردهای مختلف ریشه "بن" در قرآن و عهدعتیق مشخص می شود که "بن" به عملکرد عمومی ادامه دادن خانه دلالت دارد که همان بناکردن است. فرزند پسر نیز از این جهت ابن نامیده می شود که ادامه دهنده خانواده است.