مقدمه
مطابق آیات تورات مقدس، پروردگار، انسان را به مانند خود خلق کرد تا انسان به مانند خدا بر آسمانها و زمین و هرچه در آنهاست حکمرانی نماید:
و خدا گفت: «آدم را بصورت ما و موافق شبیه ما بسازیم تا بر ماهیان دریا و پرندگان آسمان و بهایم و بر تمامی زمین و همه حشراتی که بر زمین می‌خزند، حکومت نماید.» (تورات صحیفه پیدایش فصل1 آیه 26)
بنابر آیه فوق، انسان به مقام "خلیفه الله" رسیده بود و همه مخلوقات مسخر انسان شده بودند. اما قرار نبود که انسان در دایره تعریف "نیک" از "بد" یا به زبان دیگر "خیر و شر" دارای سلطه و قدرت باشد. چرا که مطابق آیات تورات، تنها الله است که نیک (טוב طوب) را مشخص می نماید که به این مهم در فصل 1 صحیفه پیدایش بارها اشاره شده است:
... و خدا روشنایی را دید که نیکوست (טוב) ... (پیدایش 1:4)
و خدا خشکی را زمین نامید و اجتماع آبها را دریا نامید. و خدا دید که نیکوست (טוב) (پیدایش 1:10)
....و آیات دیگر در فصل 1
جمع بندی
مطابق آیات تورات مقدس، تنها خداوند است که نیک را از بد تشخیص می دهد و صلاحیت تشخیص نیک (خیر) از بد(شر) بر عهده پروردگار است، نه انسان! دقت شود که تنها خالق، می تواند به تعریف نیک از بد بپردازد.
درخت ممنوعه
مطابق آیات تورات، آسمانها و زمین مسخر انسان شد لیکن از آنجا که تنها خداوند است که نیک را از بد تشخیص می دهد، پس انسان اجازه ورود به حوزه تعریف خیر و شر (طوب و رع) و تغییر دادن تعریف آنها را نداشت. برای همین، پروردگار درختی را به همین اسم، نامگذاری میکند و از انسان می خواهد که به آن درخت نزدیک نشود. خدا به انسان هشدار می دهد که در صورت عدول و تخطی از این حکم، موت (پایان حیات ابدی) بعنوان مجازات به سراغش خواهد آمد:
و خداوند خدا آدم را امرفرموده، گفت: «از همه درختان باغ بی‌ممانعت بخور، 17 اما از درخت معرفت نیک و بد زنهار نخوری، زیرا روزی که از آن خوردی، هرآینه خواهی مرد (تورات صحیفه پیدایش فصل 2 آیه 16)
اما شیطان زن آدم و آدم را اینطور فریب می دهد:
כי ידע אלהים כי ביום אכלכם ממנו ונפקחו עיניכם והייתם כאלהים ידעי טוב ורע (تورات صحیفه پیدایش فصل 3 آیه 5)
بلکه خدا می‌داند درروزی که از آن بخورید، چشمان شما باز شود و مانند خدا عارف نیک و بد خواهید بود
همانطور که در آیه فوق آمده، شیطان انسان را وسوسه کرد تا حکم خداوند را زیرپا گذارد و اینطور بدو القاء کرد که خوردن از میوه این درخت او را به مقام خدایی می رساند و او به مانند خدا می تواند در حوزه تعریف خیر و شر صاحب سبک شده و عارف نیک و بد گردد! به زبان ساده، شیطان با توهم جاودان شدن، از انسان خواست که میوه درخت را بخورد تا با ورود به دایره تعریف خیر و شر، مزه خدا بودن و جاودان بودن را تجربه نماید. انسان نیز فریب این دروغ را خورد و حکم الهی را زیرپا نهاد.
جمع بندی
درخت معرفت نیک و بد، نه اینکه میوه ای با خصوصیات خاص داشته باشد بلکه فتنه و آزمایشی بود که خداوند بواسطه آن پدر ما آدم را آزمود و آدم از آن آزمایش سربلند بیرون نیامد:
وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَىٰ آدَمَ مِن قَبْلُ فَنَسِيَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا ﴿طه: ١١٥﴾
و به يقين پيش از اين با آدم پيمان بستيم، و[لى آن را] فراموش كرد، و براى او عزمى [استوار] نيافتيم.
با توجه به شرح فوق از تورات، به آیات پیرامون این درخت در قرآن توجه فرمایید:
درخت ممنوعه در قرآن
همانطور که دیدیم، شیطان از انسان خواست که میوه درخت را بخورد تا با ورود به دایره تعریف خیر و شر، مزه خدا بودن و بالنتیجه جاودان و ابدی بودن را تجربه نماید.چرا که تعریف خیر و شر تنها از عهده یک خالق لایزال برمی آید و شیطان با ایجاد این دروغ، در صدد بود تا آدم را فریب دهد:
فَوَسْوَسَ لَهُمَا الشَّيْطَانُ لِيُبْدِيَ لَهُمَا مَا وُورِيَ عَنْهُمَا مِن سَوْآتِهِمَا وَقَالَ مَا نَهَاكُمَا رَبُّكُمَا عَنْ هَٰذِهِ الشَّجَرَةِ إِلَّا أَن تَكُونَا مَلَكَيْنِ أَوْ تَكُونَا مِنَ الْخَالِدِينَ ﴿الأعراف: ٢٠﴾
پس شيطان، آن دو را وسوسه كرد تا آنچه را از عورتهايشان برايشان پوشيده مانده بود، براى آنان نمايان گرداند؛ و گفت: «پروردگارتان شما را از اين درخت منع نكرد، جز [براى] آنكه [مبادا] دو فرشته گرديد يا از [زمره] جاودانان شويد.»
فَوَسْوَسَ إِلَيْهِ الشَّيْطَانُ قَالَ يَا آدَمُ هَلْ أَدُلُّكَ عَلَىٰ شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْكٍ لَّا يَبْلَىٰ ﴿طه: ١٢٠﴾
پس شيطان او را وسوسه كرد، گفت: «اى آدم، آيا تو را به درخت جاودانگى و مُلكى كه زايل نمى‌شود، راه نمايم؟»
آن درخت لعنت شده در قرآن را جز براى آزمايش مردم قرار نداديم؛ و ما آنان را بيم مى‌دهيم، ولى جز بر طغيان بيشتر آنها نمى‌افزايد.
نتیجه
در تورات، شیطان از انسان می خواهد که با ورود به دایره تعریف نیک و بد، مزه خدا بودن و بالنتیجه جاودان و ابدی بودن را تجربه نماید . این بدان خاطر است که تنها خالق لایزال می تواند خیر و شر را تعریف نماید و این مبنای وسوسه و این درخت در آیات قرآن نیز به آشکارا آمده است.