همان‌طور که در سؤال مطرح شده، "متشابه" از ریشه "شب/שב" مشتق شده است. ریشه "شبه" در مصادیق مختلفی به کار می‌رود، اما با توجه به اینکه سؤال درباره کلمه "متشابه" و به‌ویژه آیه هفتم سوره آل‌عمران است، باید گفت که در این آیه "متشابه" به معنای ارجاع آیات به یکدیگر است. در واقع، ترجمه دقیق این کلمه و بار معنایی آن به زبان فارسی بسیار دشوار است و نمی‌توان یک واژه مشخص برای ترجمه آن تعیین کرد و به توضیحات بیشتری نیاز دارد. ابتدا به آیات زیر توجه کنید:
ובת כהן כי תהיה אלמנה וגרושה וזרע אין לה ושבה/شبه אל בית אביה כנעוריה מלחם אביה תאכל וכל זר לא יאכל בו
و دختر کاهن که بیوه یا مطلقه بشود و اولاد نداشته، به خانه پدر خود مثل طفولیتش برگردد، خوراک پدر خود را بخورد، لیکن هیچ غریب از آن نخورد (لاویان 22:13)
ותאמר הנה שבה/شبه יבמתך אל עמה ואל אלהיה שובי/شوبی אחרי יבמתך
و او گفت: «اینک زن برادر شوهرت نزد قوم خود و اله های خویش برگشته است تو نیز در عقب زن برادر شوهرت برگرد.» (روت 1:15)
در آیات فوق، "شب" در مشتقات مختلف به معنای "بازگشت" است. در واقع، "شبه" به این معناست که چیزی یا کسی به مکانی بازمی‌گردد و در آنجا ساکن می‌شود. این بازگشت می‌تواند تعریفی فیزیکی یا انتزاعی داشته باشد، اما در هر صورت چنین عملکردی در ریشه "شب" وجود دارد.
ואת כל חילם ואת כל טפם ואת נשיהם שבו/شبو ויבזו ואת כל אשר בבית
و تمامی اموال ایشان و همه اطفال و زنان ایشان را به اسیری بردند و آنچه در خانه‌ها بود تاراج کردند. (پیدایش 34:29)
در آیه فوق، "شبو" که از ریشه "شب" مشتق شده، به معنای "اسیر" است. در واقع، اسیر کسی است که او را گرفته و به جایی می‌برند و بازمی‌گردانند. بنابراین، مشخص می‌شود که "شب" یک عملکرد مشخص دارد که می‌تواند در مصادیق مختلفی ظاهر شود و موضوع و دلالت آن، بسته به زمینه (کانتکس) آیه، می‌تواند متفاوت باشد.
وَهُوَ الَّذى أَنزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخرَجنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَىءٍ فَأَخرَجنا مِنهُ خَضِرًا نُخرِجُ مِنهُ حَبًّا مُتَراكِبًا وَمِنَ النَّخلِ مِن طَلعِها قِنوانٌ دانِيَةٌ وَجَنّٰتٍ مِن أَعنابٍ وَالزَّيتونَ وَالرُّمّانَ مُشتَبِهًا وَغَيرَ مُتَشٰبِهٍ انظُروا إِلىٰ ثَمَرِهِ إِذا أَثمَرَ وَيَنعِهِ إِنَّ فى ذٰلِكُم لَـٔايٰتٍ لِقَومٍ يُؤمِنونَ (6:99)
و او کسی است که از آسمان آبی نازل کرد پس با آن (باران) انواع گیاهان را بیرون اوردیم پس از آن سبزه ای بیرون اوردیم که از آن دانه ای انبوه بیرون می اوریم و از خرما از شکوفه ان خوشه هایی سر فرود اورده است و باغهایی از انگور و زیتون و انار، همانند و غیر همانند، به میوه آن نگاه کنید و هنگامیکه بار دهد و رسیدن ان (را نگاه کنید)، همانا در این برای گروهی که ایمان می آورند نشانه ای است
در آیه فوق به میوه‌هایی اشاره می‌شود که شبیه و غیرشبیه هستند. همان‌طور که قبلاً گفته شد، "شب" به معنای "برگرداندن" است. وقتی قرآن می‌گوید "میوه‌های متشابه"، منظور میوه‌هایی است که وقتی در کنار میوه دیگری قرار می‌گیرند، با آن تناسب و شباهت دارند. و در غیر این صورت، به آنها "غیرمتشابه" گفته می‌شود. بنابراین، در این آیه نیز به برگرداندن و مقایسه یک میوه با میوه دیگر اشاره می‌شود.
هُوَ الَّذى أَنزَلَ عَلَيكَ الكِتٰبَ مِنهُ ءايٰتٌ مُحكَمٰتٌ هُنَّ أُمُّ الكِتٰبِ وَأُخَرُ مُتَشٰبِهٰتٌ فَأَمَّا الَّذينَ فى قُلوبِهِم زَيغٌ فَيَتَّبِعونَ ما تَشٰبَهَ مِنهُ ابتِغاءَ الفِتنَةِ وَابتِغاءَ تَأويلِهِ وَما يَعلَمُ تَأويلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرّٰسِخونَ فِى العِلمِ يَقولونَ ءامَنّا بِهِ كُلٌّ مِن عِندِ رَبِّنا وَما يَذَّكَّرُ إِلّا أُولُوا الأَلبٰبِ (3:7)
اوست کسی که کتاب را بر تو نازل کرده که آیات آن دارای حکمت است که آن آیات دارای حکمت شاکله دستورات هستند و آن آیات دارای حکمت، متشابه (برگرداندنی) نیز هستند لیکن انسانهایی که در قلب هایشان زیغ وجود دارد پس تبعیت میکنند از آن بخش متشابهات کتاب، به این جهت که فتنه جویی کنند و به دنبال پشت صحنه سازی کردن بروند در حالیکه به غیر از الله کسی پشت صحنه آن را نمی داند، و راسخون در علم میگویند ما به آن ایمان آوردیم، همه آن از جانب اله ماست. البته به غیر از اولوا الالباب کسی متذکر نمی شود
با توجه به بررسی‌های انجام‌شده، متوجه می‌شویم که کلمه "متشابهات" در آیه هفتم سوره آل‌عمران به معنای بازگرداندن و ارجاع آیات مرتبط با یک موضوع خاص به یکدیگر است. این آیات در کنار هم معنای واحدی پیدا میکنند و باید آنها را به هم مرتبط ساخت و سپس نتیجه‌گیری کرد. اما کسانی که در دلشان انحراف (زیغ) وجود دارد، بدون توجه به سایر آیات مرتبط با آن موضوع در قرآن، تنها از یک آیه به‌تنهایی نتیجه گیری (سوءاستفاده) میکنند و مقاصد شوم خود را دنبال میکنند.