واژۀ "بلد" در آیات قرآن مکررا ظاهر شده و جمع آن "بلاد" است. این واژه اغلب به شرایط جغرافیایی و اقلیمی و حاصلخیزی زمین در آیات قرآن دلالت دارد و با استناد به آیات می توان نشان داد که بهترین برگردان فارسی برای بلد همان واژۀ "سرزمین" یا "دیار" است و نه شهر.
وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُم بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ...﴿البقرة: ١٢٦﴾
وَهُوَ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ حَتَّىٰ إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَّيِّتٍ فَأَنزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ كَذَٰلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتَىٰ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿الأعراف: ٥٧﴾
وَالْبَلَدُ الطَّيِّبُ يَخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِي خَبُثَ لَا يَخْرُجُ إِلَّا نَكِدًا كَذَٰلِكَ نُصَرِّفُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَشْكُرُونَ ﴿الأعراف: ٥٨﴾
لَقَدْ كَانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتَانِ عَن يَمِينٍ وَشِمَالٍ كُلُوا مِن رِّزْقِ رَبِّكُمْ وَاشْكُرُوا لَهُ بَلْدَةٌ طَيِّبَةٌ وَرَبٌّ غَفُورٌ ﴿سبإ: ١٥﴾
وَاللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَىٰ بَلَدٍ مَّيِّتٍ فَأَحْيَيْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا كَذَٰلِكَ النُّشُورُ ﴿فاطر: ٩﴾
رِّزْقًا لِّلْعِبَادِ وَأَحْيَيْنَا بِهِ بَلْدَةً مَّيْتًا كَذَٰلِكَ الْخُرُوجُ ﴿ق: ١١﴾
همانطور که ملاحظه می شود در تمامی آیات فوق، بلد برای دلالت به زمینی که پر محصول و ثمر و حاصلخیز است بکار رفته و از اینرو مشخص می گردد که بهترین برگردان برای آن همان دیار یا سرزمین است. مانند آیه ذیل:
الَّتِي لَمْ يُخْلَقْ مِثْلُهَا فِي الْبِلَادِ ﴿الفجر: ٨﴾
همان که مانند آن در سرزمین ها خلق نشده است
یا آیه ذیل:
الَّذِينَ طَغَوْا فِي الْبِلَادِ ﴿الفجر: ١١﴾
آنان که سرکشی کردند در سرزمین ها
یا این آیه:
لَا يَغُرَّنَّكَ تَقَلُّبُ الَّذِينَ كَفَرُوا فِي الْبِلَادِ ﴿آل‌عمران: ١٩٦﴾
فریفته‌ات نکند گردش آنان که کفر ورزیدند در سرزمین ها
در خصوص خطاب آیه 2 سوره بلد:
به متن آیه و ضمیر "انت" که به معنای تو است دقت فرمایید:
وَ أَنتَ حِلٌّ بِهَٰذَا الْبَلَدِ ﴿البلد: ٢﴾
همانطور که ملاحظه می شود خطاب آیه مستقیما به محمدنبی است و نمی توان از آن استنباطی غیر از نص صریح آیه را ارائه کرد. لیکن آنچکه حائز اهمیت است نه کلمه "بلد" است و نه خطاب آیه دوم. بلکه این شهادت ها ما را به پیام اصلی سوره می رساند که هشداری از قرار ذیل است:
أَيَحْسَبُ أَن لَّن يَقْدِرَ عَلَيْهِ أَحَدٌ ﴿البلد: ٥﴾
آیا انسان گمان می کند که هیچکس بهای کارهایش را نمی سنجد؟
نتیجه
با استناد به آیات مشخص شد که برگردان مطلوب واژۀ بلد در آیات قرآن همان کلمه فارسی سرزمین یا دیار است. همچنین مشخص شد که خطاب آیه دوم سوره بلد به محمدنبی است لیکن پس از شهادت های ابتدایی سوره، پیام سوره (مانند همه سوره های قرآنی) خطاب به همه مردم جهان است.