مد نظر داشته باشید که قرآن دو عبارت "کفار اهل کتاب" و "مشرکین" را بکار برده تا مشخص شود اگر اهل کتاب به آنچکه بر ایشان نازل شده (یعنی تورات و انجیل و صحف انبیاء) کافر شده یا بدان مشرک شوند، پس قطعا جای در جهنم خواهند داشت:
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتَابِ وَ الْمُشْرِكِينَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أُولَٰئِكَ هُمْ شَرُّ الْبَرِيَّةِ ﴿البينة: ٦﴾
كسانى از اهل كتاب كه كفر ورزيده‌اند و [نيز] مشركان در آتش دوزخند، [و] در آن همواره مى‌مانند؛ اينانند كه بدترين آفريدگانند.
بنابر آیه فوق:
1) باورمندان به تورات چنانچه به مسیح عیسی بن مریم ایمان نیاورند در زمرۀ کافرین قرار می گیرند. چرا که قرآن فرموده:
وَإِن مِّنْ أَهْلِ الْكِتَابِ إِلَّا لَيُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكُونُ عَلَيْهِمْ شَهِيدًا ﴿النساء: ١٥٩﴾
و از اهل كتاب، كسى نيست مگر آنكه پيش از مرگ خود حتماً به مسیح عیسی بن مریم ايمان آورد، و روز قيامت [عيسى نيز] بر آنان شاهد خواهد بود.
2) باورمندان به انجیل چنانچه دچار شرک شوند (تثلیث، الوهیت مسیح، انکار جهنم و دیگر انحرافات) در زمرۀ مشرکین قرار میگیرند. آیات مربوطه در قرآن از این قرارند:
لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَٰهٍ إِلَّا إِلَٰهٌ وَاحِدٌ وَإِن لَّمْ يَنتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿المائدة: ٧٣﴾
لَّقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ الْمَسِيحُ ابْنُ مَرْيَمَ قُلْ فَمَن يَمْلِكُ مِنَ اللَّهِ شَيْئًا إِنْ أَرَادَ أَن يُهْلِكَ الْمَسِيحَ ابْنَ مَرْيَمَ وَأُمَّهُ وَمَن فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿المائدة: ١٧﴾
وَقَالَتِ الْيَهُودُ عُزَيْرٌ ابْنُ اللَّهِ وَقَالَتِ النَّصَارَى الْمَسِيحُ ابْنُ اللَّهِ ذَٰلِكَ قَوْلُهُم بِأَفْوَاهِهِمْ يُضَاهِئُونَ قَوْلَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن قَبْلُ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّىٰ يُؤْفَكُونَ ﴿التوبة: ٣٠﴾
3) آن گروه از اهل کتاب که خود را باورمندان راستین و خالص به انجیل و تورات و صحف انبیاء می دانند نیز به دو گروه تقسیم می شوند:
الف) گروهی که به قرآن ایمان می آورند که مطابق آیه ذیل الله پاداش ایشان را دوچندان می کند:
وَإِذَا يُتْلَىٰ عَلَيْهِمْ قَالُوٓا۟ ءَامَنَّا بِهِۦٓ إِنَّهُ ٱلْحَقُّ مِن رَّبِّنَآ إِنَّا كُنَّا مِن قَبْلِهِۦ مُسْلِمِينَ أُو۟لَـٰٓئِكَ يُؤْتَوْنَ أَجْرَهُم مَّرَّتَيْنِ بِمَا صَبَرُوا۟ وَيَدْرَءُونَ بِٱلْحَسَنَةِ ٱلسَّيِّئَةَ وَمِمَّا رَزَقْنَـٰهُمْ يُنفِقُونَ ﴿القصص: 53 و ٥٤﴾
و چون بر ايشان قرآن تلاوت می شود، مى‌گويند: «بدان ايمان آورديم كه آن درست است [و] از طرف پروردگار ماست؛ ما پيش از آن [هم] از مسلمانان بوديم.» آنانند كه به [پاس] آنكه صبر كردند و [براى آنكه] بدى را با نيكى دفع مى‌نمايند و از آنچه روزى‌شان داده‌ايم انفاق مى‌كنند، دو بار پاداش خواهند يافت.
ب) گروهی که از روی عناد و حسادت و دشمنی با باورمندان راستین قرآن دشمنی می کنند. در این حالت قرآن ایشان را به خزی دنیا و آخرت بشارت داده است:
قُلْ يَـٰٓأَهْلَ ٱلْكِتَـٰبِ هَلْ تَنقِمُونَ مِنَّآ إِلَّآ أَنْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيْنَا وَمَآ أُنزِلَ مِن قَبْلُ وَأَنَّ أَكْثَرَكُمْ فَـٰسِقُونَ قُلْ هَلْ أُنَبِّئُكُم بِشَرٍّۢ مِّن ذَٰلِكَ مَثُوبَةً عِندَ ٱللَّهِ ۚ مَن لَّعَنَهُ ٱللَّهُ وَغَضِبَ عَلَيْهِ وَجَعَلَ مِنْهُمُ ٱلْقِرَدَةَ وَٱلْخَنَازِيرَ وَعَبَدَ ٱلطَّـٰغُوتَ ۚ أُو۟لَـٰٓئِكَ شَرٌّۭ مَّكَانًۭا وَأَضَلُّ عَن سَوَآءِ ٱلسَّبِيلِ (سوره مائده آیات 59 و 60)
بگو: «اى اهل كتاب، آيا جز اين بر ما انتقام مى‌گيريد كه ما به الله و به آنچه به سوى ما نازل شده، و به آنچه پيش از اين فرود آمده است ايمان آورده‌ايم، و اينكه بيشتر شما فاسقيد؟» بگو: «آيا شما را به بدتر از [صاحبان] اين كيفر در پيشگاه الله ، خبر دهم؟ همانان كه خدا لعنتشان كرده و بر آنان خشم گرفته و آنان را طردشده و پراکنده پديد آورده، و آنان را بندگان طاغوت ساخته. اينانند كه از نظر منزلت، بدتر، و از راه راست گمراه‌ترند.»
نتیجه
بر اساس آیات فوق مشخص شد که آنان از اهل کتاب که به کلام انجیل و تورات و صحف انبیاء عمل می کنند و شرک و کفر را در ایمان خود راه نمی دهند از نظر قرآن سعادتمند و رهسپار جنت عدن هستند. لیکن آنان که پس از مطالعه قرآن، با پیروان قرآن بنای انتقام و دشمنی می گذارند از نظر الله مورد لعنت و نفرین هستند و الله بدیشان هشدار داده است. توجه شود که در هیچ آیه ای، قرآن به اهل کتاب نفرموده که تورات و انجیل و صحف انبیاء را رها کنید و بسراغ این قرآن بیایید! بلکه فرموده تا به تورات و انجیل و صحف انبیاء عمل نکنید، در هیچ سبیل درستی قرار نمی گیرید:
قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَىٰ شَيْءٍ حَتَّىٰ تُقِيمُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنجِيلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْكُم مِّن رَّبِّكُمْ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِّنْهُم مَّا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ ﴿المائدة: ٦٨﴾
بگو: «اى اهل كتاب، تا به تورات و انجيل و آنچه از پروردگارتان به سوى شما نازل شده است عمل نكرده‌ايد بر هيچ [آيين بر حقى] نيستيد.» و قطعاً آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، بر طغيان و كفر بسيارى از آنان خواهد افزود. پس بر گروه كافران اندوه مخور.